Mahapatra Narhari Bandijan Dohe महापात्र नरहरि बंदीजन के दोहे कुंडलियाँ छप्पय
महापात्र नरहरि बंदीजन के दोहे
नरहरि जप तप नेम व्रत सबु सबही ते होइ।
प्रीति निबाहन एक रस, नहिं समरथ कलि कोइ॥
महापात्र नरहरि बंदीजन की कुंडलियाँ
सरवर नीर न पीवहीं महापात्र नरहरि बंदीजन
सरवर नीर न पीवहीं, स्वाति बूँद की आस।
केहरि कबहुँ न तृन चरै, जो ब्रत करै पचास॥
जो ब्रत करै पचास, विपुल गज्जूह बिदारै।
धन ह्वै गर्ब न करै, निधन नहिं दीन उचारै॥
‘नरहरि’ कुल क सुभाव, मिटै नहिं जब लग जीवै।
बरु चातक मरि जाय, नीर सरवर नहिं पीवै॥
महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
को सिखवत कुलवधू महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
को सिखवत कुलवधू, लाज गृह-काज रंग रति।.
हंसन को सिक्खवत, करन पय पान भिन्न गति॥.
सुज्जन को सिक्खवत, दान अरु शील सुलच्छन॥.
सिंहन को सिक्खवत, हनन गज कुंभ ततच्छन॥.
विधि रच्यो जानि ‘नरहरि’ निरखि कुल सुभाव को मिट्टवै।.
गुण धर्म अकब्बर साह सुन, को नर काको सिक्खवै॥.
ko sikhvat kulavdhuu, laaj griha-kaaj ra.ng rati।.
ha.nsan ko sikkhavat, karan pay paan bhinn gati||.
sujjan ko sikkhavat, daan aru shiil sulachchhan||.
si.nhan ko sikkhavat, hanan gaj ku.mbh tatachchhan||.
vidhi rachyo jaani ‘narahri’ nirkhi kul subhaav ko miTTavai।.
gu.n dharm akabbar saah sun, ko nar kaako sikkhavai||.
ko sikhvat kulavdhuu, laaj griha-kaaj ra.ng rati।.
ha.nsan ko sikkhavat, karan pay paan bhinn gati||.
sujjan ko sikkhavat, daan aru shiil sulachchhan||.
si.nhan ko sikkhavat, hanan gaj ku.mbh tatachchhan||.
vidhi rachyo jaani ‘narahri’ nirkhi kul subhaav ko miTTavai।.
gu.n dharm akabbar saah sun, ko nar kaako sikkhavai||.
ज्ञानवान हठ करै महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
ज्ञानवान हठ करै, निधन परिवार बढावै।.
बँधुआ करै गुमान, धनी सेवक ह्वै धावै॥.
पंडित किरियाहीन, राँड दुरबुद्धि प्रमाने।.
धनी न समझे धर्म, नारि मरजाद न माने॥.
कुलवंत पुरुष कुल विधि तजै, बंधु न माने बंधु हित।.
संन्यास धारि धन संग्रहै, ये जग में मूरख विदित॥.
j~na.aanavaan haTh karai, nidhan parivaar baDhaavai।.
ba.ndhu.a karai gumaan, dhanii sevak hvai dhaavai||.
pa.nDit kiriyaahiin, raa.nD durbuddhi pramaane।.
dhanii n samjhe dharm, naari marjaad n maane||.
kulva.nt purush kul vidhi tajai, ba.ndhu n maane ba.ndhu hit।.
sa.nnyaas dhaari dhan sa.ngrahai, ye jag me.n muurakh vidit||.
j~na.aanavaan haTh karai, nidhan parivaar baDhaavai।.
ba.ndhu.a karai gumaan, dhanii sevak hvai dhaavai||.
pa.nDit kiriyaahiin, raa.nD durbuddhi pramaane।.
dhanii n samjhe dharm, naari marjaad n maane||.
kulva.nt purush kul vidhi tajai, ba.ndhu n maane ba.ndhu hit।.
sa.nnyaas dhaari dhan sa.ngrahai, ye jag me.n muurakh vidit||.
नारि सो धिकु जेहिं पुरुष न रम्में महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
नारि सो धिकु जेहिं पुरुष न रम्में,.
पुरुष सो धिकु जीवन अपकारी।.
वचन सो धिकु जो बोलि पलट्टिय,.
दानि सो धिकु जो करकस भारी॥.
प्रभु सो धिकु जो कृत गुन मेटत,.
जथा सकति बोल्लत कहि गारी।.
नरु सो धिक्कु जीवन धिकु ‘नरहरि’.
जिन केवल हरि भक्ति विसारी॥.
naari so dhiku jehi.n purush n ramme.n,.
purush so dhiku jiivan apkaarii।.
vachan so dhiku jo boli palaTTiy,.
daani so dhiku jo karkas bhaarii||.
prabhu so dhiku jo krit gun meTat,.
jatha sakti bollat kahi gaarii।.
naru so dhikku jiivan dhiku ‘narahri’.
jin keval hari bhakti visaarii||.
naari so dhiku jehi.n purush n ramme.n,.
purush so dhiku jiivan apkaarii।.
vachan so dhiku jo boli palaTTiy,.
daani so dhiku jo karkas bhaarii||.
prabhu so dhiku jo krit gun meTat,.
jatha sakti bollat kahi gaarii।.
naru so dhikku jiivan dhiku ‘narahri’.
jin keval hari bhakti visaarii||.
न कछु क्रिया बिन विप्र
महापात्र नरहरि बंदीजन
न कछु क्रिया बिन विप्र, न कछु कायर जिय छत्री।.
न कछु नीति बिन नृपति, न कछु अच्छर बिन मंत्री॥.
न कछु बाम बिन धाम, न कछु गथ बिन गरुआई।.
न कछु कपट को हेत, न कछु मुख आप बड़ाई॥.
न कछु दान सनमान बिन, न कछु सुभोजन जासु दिन।.
जन सुनो सकल ‘नरहरि’ कहत, न कछु जनम हरि-भगति बिन॥.
n kachhu kriya bin vipr, n kachhu kaayar jiy chhatrii।.
n kachhu niiti bin nripati, n kachhu achchhar bin ma.ntrii||.
n kachhu baam bin dhaam, n kachhu gath bin garu.aa.ii।.
n kachhu kapaT ko het, n kachhu mukh aap baDaa.ii||.
n kachhu daan sanmaan bin, n kachhu subhojan jaasu din।.
jan suno sakal ‘narahri’ kahat, n kachhu janam hari-bhagti bin||.
n kachhu kriya bin vipr, n kachhu kaayar jiy chhatrii।.
n kachhu niiti bin nripati, n kachhu achchhar bin ma.ntrii||.
n kachhu baam bin dhaam, n kachhu gath bin garu.aa.ii।.
n kachhu kapaT ko het, n kachhu mukh aap baDaa.ii||.
n kachhu daan sanmaan bin, n kachhu subhojan jaasu din।.
jan suno sakal ‘narahri’ kahat, n kachhu janam hari-bhagti bin||.
सर सर हंस न होत महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
सर सर हंस न होत, बाजि गजराज न दर दर।.
तर तर सुफर न होत, नारि पतिव्रता न घर घर॥.
मन मन सुमति न होत, मलै गिर होत न बन बन।.
फन फन मनि नहिं होत, मुक्त जल होत न घन-घन॥.
रन रन सूर न होत हैं, जन जन होत न भक्ति हरि।.
नर सुनो सकल ‘नरहरि’ कहत, सब नर होत न एक सरि॥.
sar sar ha.ns n hot, baaji gajraaj n dar dar।.
tar tar suphar n hot, naari pativrata n ghar ghar||.
man man sumti n hot, malai gir hot n ban ban।.
phan phan mani nahi.n hot, mukt jal hot n ghan-ghan||.
ran ran suur n hot hai.n, jan jan hot n bhakti hari।.
nar suno sakal ‘narahri’ kahat, sab nar hot n ek sari||.
sar sar ha.ns n hot, baaji gajraaj n dar dar।.
tar tar suphar n hot, naari pativrata n ghar ghar||.
man man sumti n hot, malai gir hot n ban ban।.
phan phan mani nahi.n hot, mukt jal hot n ghan-ghan||.
ran ran suur n hot hai.n, jan jan hot n bhakti hari।.
nar suno sakal ‘narahri’ kahat, sab nar hot n ek sari||.
बैर धनी निरधनी
महापात्र नरहरि बंदीजन
बैर धनी निरधनी, बैर कायर अरु सूरहिं।.
घृत मधुमाखी बैर, बैर निम्मूहिं कपूरहिं॥.
मूसे सर्पहिं बैर, बैर पावक अरु पानी।.
जरा जोबना बैर, बैर मूरख अरु ज्ञानी॥.
बड़ बैर मोर जिमि चंद मन, बिरहिन बैर बंसत सों।.
‘नरहरि’ सुकब्बि कब्बित किय, मंगन बैर अदत्त सों॥.
bair dhanii niradhnii, bair kaayar aru suurahi.n।.
ghrit madhumaakhii bair, bair nimmuuhi.n kapuurahi.n||.
muuse sarpahi.n bair, bair paavak aru paanii।.
jara jobana bair, bair muurakh aru j~na.aanii||.
baD bair mor jimi cha.nd man, birhin bair ba.nsat so.n।.
‘narahri’ sukabbi kabbit kiy, ma.ngan bair adatt so.n||.
bair dhanii niradhnii, bair kaayar aru suurahi.n।.
ghrit madhumaakhii bair, bair nimmuuhi.n kapuurahi.n||.
muuse sarpahi.n bair, bair paavak aru paanii।.
jara jobana bair, bair muurakh aru j~na.aanii||.
baD bair mor jimi cha.nd man, birhin bair ba.nsat so.n।.
‘narahri’ sukabbi kabbit kiy, ma.ngan bair adatt so.n||.
शिथिल मूल दृढ़ करे महापात्र नरहरि बंदीजन के छप्पय
शिथिल मूल दृढ़ करे फूल तोरे जल सिंचै।.
ऊरध डार नवाय डार गहि ऊरध खिंचै॥.
जै मलीन मुरझाय तिन्हैं दै टेक सँभारै।.
कूड़ा कंटक गलित पत्र चुनि बाहर डारै॥.
लघु बृद्ध करै ‘नरहरि’ कहत बाग सँभारै फल भखै।.
माली समान नृप चतुर जो सो सम्पति विलसै अखै॥.
shithil muul driDh kare phuul tore jal si.nchai।.
uuradh Daar navaay Daar gahi uuradh khi.nchai||.
jai maliin murjhaay tinhai.n dai Tek sa.nbhaarai।.
kuuDa ka.nTak galit patr chuni baahar Daarai||.
laghu briddh karai ‘narahri’ kahat baag sa.nbhaarai phal bhakhai।.
maalii samaan nrip chatur jo so sampati vilsai akhai||.
shithil muul driDh kare phuul tore jal si.nchai।.
uuradh Daar navaay Daar gahi uuradh khi.nchai||.
jai maliin murjhaay tinhai.n dai Tek sa.nbhaarai।.
kuuDa ka.nTak galit patr chuni baahar Daarai||.
laghu briddh karai ‘narahri’ kahat baag sa.nbhaarai phal bhakhai।.
maalii samaan nrip chatur jo so sampati vilsai akhai||.
महापात्र नरहरि बंदीजन परिचय
महापात्र नरहरि बंदीजन का जन्म संवत् 1562 में और मृत्यु संवत् 1667 में कही जाती है। महापात्र की उपाधि इन्हें अकबर के दरबार से मिली थी। ये 'असनी, फतेहपुर' के रहने वाले थे और अकबर के दरबार में इनका बहुत मान था। इन्होंने छप्पय और कवित्त कहे हैं।
- mahaapaathr narahari bamDijan ke Dohe
- mahaapaathr narahari bamDijan ki kumdaliyaaँ
- saravar nir na pivahim mahaapaathr narahari bamDijan
- mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- ko sikhavath kulavaDhoo mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- jnjaanavaan hathh karai mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- naari so Dhiku jehim purush na rammem mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- sar sar hams na hoth mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- shhiThil mool Drridh़ kare mahaapaathr narahari bamDijan ke chhappay
- mahaapaathr narahari bamDijan parichay
Comments
Post a Comment